Met veel plezier kondigen wij het programma voor de jaarlijkse CGM-studiedag aan. Het thema luidt ‘arbeidsmigratie: vroeger en nu’. Het belooft een bijzonder interessante middag te worden met verschillende disciplinaire perspectieven op arbeidsmigratie in de Lage Landen. Een overzicht van de geplande presentaties vind je onderaan.
Naast de algemene presentaties en posterpresentaties voorzien we ook voldoende ruimte voor discussie en uitwisseling. We nodigen je van harte uit om deel te nemen aan onze workshop en mee na te denken over nieuwe inzichten omtrent arbeidsmigratie. Inschrijven kan via de link onderaan.
Hopelijk tot dan!
Praktische informatie
- Datum: Vrijdag 12 april, 13u-18u
- Locatie: Grotiusgebouw – Montessorilaan 10, 6525 HR Nijmegen
- Koffiepauze en borrel inbegrepen
- Deelname aan de workshop is gratis
- Schrijf je in: Onze studiedag is volzet. Indien u toch graag aanwezig wil zijn, kan u vragen om op de reservelijst geplaatst te worden door een mail te sturen naar: sofie.de.baere@iisg.knaw.nl. Zodra er een plaats beschikbaar wordt, zullen wij u contacteren.
- Heb je vragen? Aarzel niet om ons te contacteren: sofie.de.baere@iisg.knaw.nl
Programma
- 12u45-13u: Ontvangst
- 13u-13u15: Welkomstwoord
- 13u15-13u30: Toespraak dhr. Muammer Hakan Cengiz, Consul Generaal van Türkiye, over het 60-jarig jubileum van het Tewerkstellingsverdrag tussen Nederland en Türkiye
- 13u30-14u30: Presentaties Malgorzata Bos-Karczewska, Ad Knotter en Tesseltje de Lange
- 14u30-15u: Discussie en vragen
- 15u-15u30: Koffiepauze
- 15u30-16u30: Presentaties Bert van Stiphout-Kramer, Koen van der Lijn en Rutger Doop
- 16u30-17u: Discussie en vragen
- 17u-18u: Borrel en posterpresentaties
Sprekers
- Ad Knotter – ‘Ongewenste gasten. Migrantenstakingen in Nederland, 1961-1974. Een onbekend hoofdstuk uit de geschiedenis van de gastarbeid’
- In het ‘gastarbeiderssysteem’ hadden arbeidsmigranten formeel dezelfde rechten als Nederlandse arbeiders. Dat de praktijk heel anders was, blijkt onder meer uit de reacties van de werkgevers en de overheid op de regelmatig voorkomende migrantenstakingen. Het was staande praktijk om stakende migranten te ontslaan, hun arbeidsvergunning in te trekken, en ze vervolgens het land uit te zetten. In mijn voordracht zal ik deze praktijk in verband brengen met de ontwikkeling van het stakingsrecht in Nederland.
- Ad Knotter (*1952) is emeritus-hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit Maastricht en research-fellow bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam. Hij doet onderzoek naar de actiegeschiedenis van de vakbeweging in de jaren 1960 en 1970.
- Malgorzata Bos-Karczewska – ’20 jaar EU-arbeidsmigratie naar Nederland 2004-2024′
- Er wordt veel gesproken over de EU-arbeidsmigranten. De voortdurende instroom van deze mensen baart velen zorgen. Wat zijn de specifieke kenmerken van deze historisch hoge arbeidsmigratie? Wat zijn de drivers erachter? Veruit de grootste groep zijn de Polen. Aan de hand van mijn onderzoek onder Poolse inwoners van Rotterdam, laat ik zien hoe divers de groep is. Zijn ze zelfredzaam? Waaraan hebben ze behoefte? Enkele resultaten van de enquête (uitgevoerd in voorjaar 2023) worden toegelicht. Vele gemeenten worstelen hoe men beter zicht kan krijgen op deze migranten, en hoe men ze kan bereiken met informatie. Hoe kunnen gemeenten bruggen slaan naar deze groep inwoners? Hoe kan men de zelfredzaamheid van deze migranten bevorderen, want als de EU-burgers hoeven ze niet inburgeringstraject te volgen. Enkele aanbevelingen passeren het revue.Tot slot is de vraag, wat wordt gedaan om de positie van de EU-arbeidsmigranten in ons land te verbeteren.
- Drs. Malgorzata Bos-Karczewska is econoom en EU-arbeidsmigratie deskundige. Zij is bestuurslid van het Kenniscentrum Arbeidsmigratie en adviseert het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de gemeenten Den Haag en Rotterdam
- Koen van der Lijn – ‘Tussen Tabak en Tandils: De rol van Nederlandse Sinologen in het werven van Chinese contractarbeiders’
- De eerste Nederlandse studenten Chinees hadden een duidelijk doel: dienen onder de Nederlandse koloniale overheid in Nederlands-Indië. De Chinese gemeenschap in Nederlands-Indië groeide snel, en met de afschaffing van de slavernij ontstond de noodzaak om goedkope arbeidskrachten uit China aan te trekken. Spoedig werden Nederlandse Sinologen benaderd om vrije migratie van Chinese contractarbeiders naar Nederlands-Indië te faciliteren. Echter, hier rees een groot probleem: Nederlands-Indië, vooral het sultanaat Deli, stond in China bekend om zijn erbarmelijke werkomstandigheden. Dit leidde tot een complexe dynamiek tussen Nederlandse Sinologen, Qing-diplomaten en plantage-eigenaren in Deli. Wat was precies de rol van deze pioniers in de Nederlandse Sinologie in het werven van Chinese contractarbeiders? En hoe reageerde de Qing-dynastie (1636-1912) op deze ontwikkelingen?
- Koen van der Lijn is als student-assistent verbonden aan het Leiden Institute for Area Studies (LIAS). Hij behaalde zijn Research Master in Asian Studies aan de Universiteit Leiden met een scriptie over Chinese perspectieven op het lot van Chinese contractarbeiders in Nederlands-Indië.
- Bert van Stiphout-Kramer – ‘Economische dynamiek en migratie: 1950 tot heden‘
- In deze CPB-publicatie kijken we naar economische determinanten van immigratie naar, en emigratie vanuit, Nederland sinds 1950. We bespreken allereerst de ontwikkeling van migratie naar type (arbeidsmigratie, gezinsmigratie, etc.) en de rol die migratiebeleid hierbij speelde. Vervolgens onderzoeken we de mate waarin ook economische factoren bepalend zijn geweest voor migratie. Hierbij staan de rol van de economische conjunctuur en economisch beleid zoals arbeidsmarktbeleid centraal. Ook trekken we parallellen tussen de geschiedenis van de gastarbeiders in de jaren 50-70 en hedendaagse kwesties omtrent arbeidsmigratie. Welke lessen kunnen we trekken uit de de gastarbeidersgeschiedenis voor huidige vraagstukken zoals arbeidsmarktkrapte of de inzet van arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa?
- Bert van Stiphout-Kramer werkt als economisch onderzoeker bij het Centraal Planbureau. Hij onderzoekt voornamelijk de wisselwerking tussen migratie en economie.
- Tesseltje de Lange – ‘Hier leren ze iets! De vermeende ontwikkelingseffecten van gastarbeid naar Nederland 1945-1975‘
- In het begin van de jaren 1970 merkte een Nederlandse ambtenaar in een memo aan een collega op: “Hoe is het slachten van kippen aan de lopende band, zij aan zij werkend met andere Marokkaanse gastarbeiders, goed voor de ontwikkeling van hun vaardigheden en de toekomst van de Marokkaanse economie?”. De scepsis van de ambtenaren was niet te missen. De gastarbeidersovereenkomsten waren een overheidsbeleid om het tekort aan vaardigheden aan te pakken door middel van (veronderstelde) tijdelijke arbeidsmigratie. Hoewel de ontwikkelingseffecten van arbeidsmigratie veelvuldig zijn bekritiseerd (bijv. door Hein de Haas) is minder bekend over de vaardigheden en het beleid voor de verwerving daarvan. De voorgestelde presentatie richt zich op mogelijke lessen uit de werving van gastarbeiders door Nederland in de jaren 1945-1975 met een focus op (het ontbreken van aandacht voor) de ontwikkeling van vaardigheden, scholing en omscholing voor ‘gastarbeiders’. Op basis van de historische analyse van de gastarbeidersovereenkomsten richt deze presentatie zich op lessen uit de triple win retoriek avant la lettre voor arbeidsmigratie onder moderne ‘Skills Partnerships’.
- Prof. mr. Tesseltje de Lange is hoogleraar Europees Migratierecht bij de afdeling rechtssociologie en migratierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze specialiseert zich in thema’s als migratie en ondernemerschap, economische integratie van vluchtelingen, kennismigratie, gezinsmigratie en recht op toegang tot arbeid voor gezinsleden van migranten.
- Rutger Doop – Arbeidsmigratie en publieksgeschiedenis
- Hoe vertellen we dat (arbeids-)migratie een tijdloos en universeel fenomeen is? Het FENIX-museum in Rotterdam stelt deze centrale vraag in haar collecties. Het museum onderzoekt hoe je migratieverhalen inzichtelijk kan maken voor een breed publiek.
- Rutger Doop is migratiehistoricus en conservator bij het FENIX-museum in Rotterdam.
Posterpresentaties
- Oumaima Ben Moha (Erasmushogeschool, Brussel) – ‘Levende bibliotheek. Gesprekstafels over 60 jaar migratie’
- Daniëlle de Kurver (Universiteit Leiden) – De geschiedenis van de Turkse en Marokkaanse vrouwenbeweging in 40 verhalen
- Centrum voor Migratierecht (Nijmegen) – Arbeidsmigratie: kansen en knelpunten voor het oplossen van arbeidstekorten in de zorg en technische sectoren
- Centrum voor Migratierecht (Nijmegen) – TRAM: Transnationale arbeidsmigratie in de Euregio
- Karim Ettourki & Stijn Carpentier (KADOC, Leuven) – ‘Sporen van islam in Leuven’
- Elian Pergola (KU Leuven) – Gli Italiani e i fiamminghi: De identiteitsbeleving van de Italiaanse gemeenschap in Limburg
centrumgeschiedenismigranten 